SpaceOMID Co. LLC has been founded on 2 .11 .2018 by Dr. Hossein Shahrabi Farahani, the former CEO of Iranian Omid satellite project and a number of other launched projects accompanied with a group of students in Amirkabir University of Technology.
No. 8, Golzar West, Shahid Ahmadabadi St., Hossein Abad, Heravi District, Tehran
وقتی درباره پرتابهای فضایی صحبت میکنیم، معمولاً جملهای تکرار میشود: «موفقیتآمیز بودن یک پرتاب یعنی انجام همه ماموریتهای تعریف شده.» اما آیا موفقیت تنها همین است؟ در صنعت فضایی، موفقیت مفهومی گستردهتر دارد؛ گاهی حتی عدم موفقیت یک مأموریت، بهعنوان تجربهای ارزشمند مسیر موفقیتهای آینده را هموار میکند. در ادامه، با مرور نمونههای تاریخی و علمی، جایگاه موفقیت و عدم موفقیت را بررسی میکنیم.
وقتی درباره پرتابهای فضایی صحبت میکنیم، معمولاً جملهای تکرار میشود: «موفقیتآمیز بودن یک پرتاب یعنی انجام همه ماموریتهای تعریف شده.» اما آیا موفقیت تنها همین است؟ در صنعت فضایی، موفقیت مفهومی گستردهتر دارد؛ گاهی حتی عدم موفقیت یک مأموریت، بهعنوان تجربهای ارزشمند مسیر موفقیتهای آینده را هموار میکند. در ادامه، با مرور نمونههای تاریخی و علمی، جایگاه موفقیت و عدم موفقیت را بررسی میکنیم.
عدم موفقیت ماهوارهها و رویکرد شرکتها:
اسپیسایکس و مدیریت خطر:
شرکت اسپیسایکس پروتکلی دارد که بر اساس آن ماهوارههای دچار نقص فنی یا پایان عمر مداری بهطور کنترلشده از مدار خارج میشوند. این نشان میدهد که عدم موفقیت در صنعت پرخطر فضایی امری رایج است. تنها یک روز پیش، اسپیسایکس ارتباط خود را با یکی از ماهوارههای پهنباند از دست داد. شرکت LeoLabs که زبالههای مداری را ردیابی میکند، پس از این ناهنجاری دهها شیء در اطراف ماهواره شناسایی کرد و اعلام نمود که علت حادثه احتمالاً یک منبع انرژی داخلی بوده است، نه برخورد با زبالههای فضایی. این نمونه نشان میدهد که حتی در پروژههای بزرگ، عدم موفقیت بخشی از مسیر یادگیری است.
گالیله اروپا؛ شکست یا تجربه؟
سامانههای ناوبری روسیه (GLONASS) و چین (BeiDou) نیز با مشکلات فنی مواجه شدهاند، اما خرابی کامل سامانه گالیله در ژوئیه ۲۰۱۹ بیسابقه بود. این اختلال از ۱۰ تا ۱۷ ژوئیه ادامه داشت. تیمی متشکل از کارشناسان GSA، ESA و کمیسیون اروپا بهصورت شبانهروزی برای رفع مشکل تلاش کردند. واکنشها به این حادثه نشان داد که حتی یک عدم موفقیت میتواند الگویی از همکاری بینالمللی باشد. همانطور که یکی از مسئولان گفت: «اگر هیچ چیز دیگری نباشد، گالیله یک آزمایش فوقالعاده بوده و الگویی برای نسلهای آینده خواهد بود.»
هیتومی ژاپن؛ تجربهای پرهزینه اما آموزنده:
ماهواره هیتومی (Astro-H) در فوریه ۲۰۱۶ پرتاب شد اما کمتر از شش هفته بعد ارتباط خود را از دست داد. این در حالی بود که نسخههای قبلی طیفسنج پرتو ایکس نرم ژاپن نیز با مشکلات مشابه روبهرو شده بودند. با وجود این عدم موفقیتها، ژاپن مسیر خود را ادامه داد و امروز صنعت فضایی این کشور ارزشی حدود ۴ تریلیون ین (۲۶ میلیارد دلار) دارد. دولت ژاپن قصد دارد تا اوایل دهه ۲۰۳۰ این رقم را به ۸ تریلیون ین (۵۲ میلیارد دلار) برساند. این نشان میدهد که حتی مأموریتهای ناموفق، بخشی از روند رشد و توسعه هستند.
چاندرایان هند؛ از خطا تا موفقیت تاریخی:
کی سیوان، رئیس سابق سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO)، درباره مأموریت چاندرایان-۲ در سال ۲۰۱۹ گفت: «یک خطای کوچک باعث شکست مأموریت شد.» اما همین خطا شناسایی و اصلاح شد و در سال ۲۰۲۳، مأموریت چاندرایان-۳ با موفقیت در قطب جنوب ماه فرود آمد. این دستاورد هند را به چهارمین کشور دارای فرود موفق بر سطح ماه تبدیل کرد.
موفقیت ها و شکست ها در صنعت فضایی ایران:
صنعت فضایی ایران در دهه 80 شمسی شروع به درخشش کرد، زمانی که ایران با پرتاب ماهواره امید با ماهواره بر بومی سفیر به فضا نام خود را بین 9 کشور دارنده ماهواره و پرتابگر بومی ثبت کرد. اما این موفقیت ناشی از تجربیات گذشته بود، ماهواره سینا قبل ار تجربه امید نخستین ماهواره و کاوشگر فضایی ایران است که در مدار قرار گرفت و با همکاری روسیه در ۲۰۰۵ ساخته شد. این ماهواره در روز پنجشنبه ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴، با موشک ماهوارهبر کاسموس-۳ام روسی به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار قرار داده شد. این تجربه به ساخت ماهواره امید کمک کرد. در گام های بعدی ماهواره های دیگری نیز پرتاب شدند که هرکدام جدای از موفقیت یا عدم موفقیت آنها به پیشرفت در این مسیر کمک شایانی کردند. اما امید فضا به عنوان اولین شرکتت دانش بنین خصوص ایران سال گذشته دو ماهواره را به فضا ارسال کرد. در ادامه به بررسی کارکرد این دو ماهواره می پردازیم.
امیدفضا و عصر خصوصی در ایران:
«ایران با پرتاب اولین ماهوارههای توسعهیافته خصوصی به فضا، به همراه ایالات متحده، چین و روسیه به رقابت فضایی پیوسته و ورود خود را به دنیای اکتشافات فضایی آغاز کرده است.»
این جملات خبری است که بعد از پرتاب ماهواره نشریه آمریکایی نیوزویک منتشر کرد. امروزه در سطح جهان شرکت های خصوصی در عرصه فضایی نقش پررنگی را ایفا می کنند. در ادامه به بررسی برخی از دستاوردهای پرتاب دو ماهواره هدهد و کوثر1 می پردازیم:
دستاوردهای پرتاب ماهوارههای کوثر و هدهد:
1) ورود جدی بخش خصوصی و دانشبنیان به عرصه فضایی:
این پرتاب نشان داد که صنعت فضایی ایران دیگر محدود به نهادهای دولتی نیست. حضور شرکتهای خصوصی و دانشبنیان، مسیر رقابت، نوآوری و سرعت بیشتر در توسعه فناوریهای فضایی را باز کرد.
2) همکاری بینالمللی انعقاد قرارداد پرتاب با طرف خارجی:
این قرارداد یک تجربه رسمی بخش خصوصی ایران در سطح بینالمللی بود. این همکاری گامی برای گسترش جایگاه ایران را در شبکه همکاریهای جهانی نیز بود.
3) شکلگیری ماهواره هدهد از سرریز فناوری کوثر:
فناوریهای توسعهیافته در پروژه کوثر، پایهای برای طراحی و ساخت هدهد شدند. این نشان میدهد که هر پروژه میتواند منبعی برای پروژههای بعدی باشد.
4) دستیابی ۹۰ درصدی هدهد به مأموریتهای تعریفشده:
هدهد توانست بخش عمدهای از مأموریتهای خود را با موفقیت انجام دهد. این میزان تحقق اهداف، نشاندهنده بلوغ فناوری و توانایی تیم سازنده در مدیریت مأموریت بود.
5) دستیابی ۷۰ درصدی کوثر به مأموریتهای تعریفشده:
کوثر با وجود برخی محدودیتها، بخش قابلتوجهی از مأموریتهای خود را عملیاتی کرد. این دستاورد نشان داد که حتی اگر موفقیت کامل رخ ندهد، میتواند تجربهای ارزشمند برای پروژههای بعدی باشد.
6) استفاده از تجربیات این دو ماهواره برای ساخت نمونه دوم کوثر:
دادهها و تجربههای عملیاتی کوثر و هدهد، بهعنوان ورودی برای طراحی نسل دوم کوثر استفاده شدند. این چرخه یادگیری، همان چیزی است که صنعت فضایی را بهسمت موفقیتهای پایدار هدایت میکند.
7) ساخت سومین ماهواره بخش خصوصی و دانشبنیان تنها با فاصله یک سال:
سرعت در طراحی و ساخت سومین ماهواره نشاندهنده افزایش توانمندی داخلی و شکلگیری یک روند پایدار در توسعه فناوری فضایی ایران است. این دستاورد، ان شاء الله بخش خصوصی را به بازیگری جدی در صنعت فضایی کشور تبدیل کرده است.
8) جوانگرایی و ساخت ماهواره با گروهی به میانگین سنی ۲۶ سال:
یکی از ویژگیهای برجسته پروژه کوثر و هدهد، حضور تیمی جوان با میانگین سنی ۲۶ سال بود. این نشاندهنده اعتماد به نسل جدید متخصصان و توانایی آنها در مدیریت پروژههای پیچیده فضایی است. جوانگرایی نهتنها انرژی و خلاقیت بیشتری وارد پروژه کرد، بلکه الگویی برای آینده صنعت فضایی ایران شد.
9) ساخت پیشرفتهترین ماهواره تصویربرداری در کشور:
کوثر بهعنوان پیشرفتهترین ماهواره تصویربرداری ساختهشده در ایران، با دقت 3.45 متر می باشد. این دستاورد نشاندهنده جهش فناوری در حوزه سنجش از دور و تصویربرداری فضایی است و میتواند کاربردهای گستردهای در کشاورزی، مدیریت منابع طبیعی و پایش محیطزیست داشته باشد.
10)نمایش توانمندی کشور مسلمانمان در عرصه فناوری جهانی:
پرتاب ماهوارههای کوثر و هدهد تنها یک دستاورد علمی نبود، بلکه نمادی از حضور فعال ایران بهعنوان یک کشور مسلمان در عرصه جهانی فناوری بود. این اقدام نشان داد که ایران میتواند در خط مقدم نوآوریهای فضایی قرار گیرد و جایگاه خود را در میان قدرتهای بزرگ فناوری تثبیت کند. این دستاورد علاوه بر ارزش علمی، پیام فرهنگی و هویتی مهمی داشت و بهعنوان الگویی برای سایر کشورهای مسلمان نیز مطرح شد.
شما تعریف کنید موفقیت ماهواره یعنی چه ؟
موفقیت در صنعت فضایی تنها به گرفتن نمره قبولی در ماموریتها محدود نمیشود. موفقیت یعنی توانایی مدیریت یادگیری از خطاها و تبدیل آنها به سکوی پرتابی برای دستاوردهای بزرگتر. تجربههای اسپیسایکس، اروپا، ژاپن، هند و ایران نشان میدهد که هر عدم موفقیت، بخشی از مسیر رسیدن به موفقیتهای پایدار است.
منابع:
Products
About Us
Contact Us
