خصوصی‌سازی صنعت فضایی چین: پیشرفت‌ها و چالش‌ها

چین هم در صنعت فضایی خصوصی شد

بخش فضایی دولتی چین طی دو دهه گذشته پیروزی های زیادی را جشن گرفته است، اما تلاش ها برای رشد صنعت فضای تجاری پرسرعت با الگوبرداری از شرکت های فضایی غربی تاکنون نتایج نسبتا کمی را به همراه داشته است.

پیشرفت چین در اکتشافات فضایی و فناوری سال هاست که کارشناسان دفاعی ایالات متحده و ناسا را به لرزه در آورده است. از تهدید تسلیحات فضایی گرفته تا خطر تصاحب ماه، چین نیرویی است که باید با آن حساب کرد. با این حال، تلاش های چین برای ایجاد یک صنعت فضایی تجاری مبتکرانه تا کنون نتایج ضعیفی را به همراه داشته است و کارشناسان فکر می کنند که به این زودی ها هیچ اسپیس ایکس یا استارلینک از ابرقدرت شرق آسیا خارج نخواهد شد.

دستاورد های صنعت فضایی چین

طبق گزارش Novaspace، در سال 2023، دولت چین 14 میلیارد دلار در بخش فضایی خود سرمایه گذاری کرد که در جهان دومین سرمایه گذاری بزرگی است که تاکنون توسط یک کشورصورت گرفته است. . با این حال، این مبلغ تنها حدود یک پنجم هزینه فضایی دولت ایالات متحده در سال 2023 است.

اما چین دستاورد های خوبی برای نشان دادن ماحصل سرمایه گذاری خود دارد. بر اساس گزارش دولت چین، موشک های Long March آن در سال 2023، 60 ماموریت پرتاب داشتند و 200 ماهواره را در مدار قرار دادند . این پرتاب ها شامل دو مأموریت رساندن خدمه به ایستگاه فضایی تیانگونگ چین، ارسال سه مورد جدید به ناوگان ناوبری ماهواره ای BeiDou چین و یک ماهواره نمایشی مبتنی بر پرتوهای اینترنتی بود که گمان می رود پیشروی ابرصورت فلکی چین، گووانگ باشد،صورت گرفت.

اما علیرغم موفقیت های برنامه فضایی دولتی خود، چین در سال های اخیر با حسادت به پیشرفت درخشان ایلان ماسک با SpaceX چشم دوخته است و به دنبال تقلید از تسلط این شرکت در بخش پرتاب و عملیات ماهواره ای است.

نظر کارشناسان صنعت فضایی درمورد رشد چین در صنعت ماهواره ای

بلین کورسیو، مشاور صنعت فضایی و سات کام در شرکت مشاوره ماهواره ای    Novaspace    و یکی از کارشناسان برجسته جهان در زمینه چین، گفت: «طی چهار یا پنج سال گذشته، چین گرایش بیشتری داشته تا دست شرکت های تجاری را برای انجام کارهای بزرگ باز بگذارد. من درمورد بخش فضای تجاری فکر می کنم که بیشتر آن  ناشی از پیشرفت سریع SpaceX و Starlink است. آنها هر هفته Starlink را می بینند که با یک محصول تازه به کشور جدیدی می رود و متوجه اند که به زودی هیچ کشوری باقی نخواهد ماند.»

کورسیو افزود، چین اهمیت استراتژیک استارلینک را در مناقشه روسیه و اوکراین می بیند و خواهان دارایی مشابه است. اما دولت چین همچنین از محدودیت های شرکت های دولتی خود که تاکنون مسئول ارائه برنامه فضایی کشور بوده اند، آگاه است.

کورچیو گفت: "آنها می بینند که شرکت های دولتی به شیوه ی آرام دولتی در حال نوآوری هستند، بنابراین بیشتر به این فکر می کنند که شرکت های تجاری مانند آنها در غرب به بخش مهمی از صنعت فضایی تبدیل شوند." .

رابرت لینکلن هاینز، استادیار دانشکده امور بین الملل سام نون در موسسه فناوری جورجیا محقق حوزه امنیت چین و کشورهای خارجی، گفت: جاه طلبی چین برای برابری با ایالات متحده انگیزه بزرگی برای تمایل این کشور درخصوص پذیرش راه تجاری است.

او گفت:«دولت می خواهد اطمینان حاصل کند که رقابت خود را با ایالات متحده و بازار بین المللی به طور گسترده تر در فضا حفظ می کند و فکر می کند که داشتن مقداری سرمایه خصوصی در صنعت فضایی می تواند انگیزه ای برای نوآوری باشد تا بتواند در بازار بین المللی رقابتی تر شود."

فضای تجاری صنعت فضایی چین چگونه است؟

اقتصاد چین از دوره برنامه ریزی متمرکز مائو تسه تونگ فاصله زیادی را طی کرده است. اصلاحات اقتصادی دنگ شیائوپینگ که در اواخر دهه 1970 راه اندازی شد، توانست با حکومت توتالیتر حزب کمونیست چین با اصول رقابت اقتصادی و بازار آزاد قرارداد ببندد و کشور توسعه نیافته را به معجزه اقتصادی قرن بیستم تبدیل کند.

جاه طلبی های فضایی چین همراه با زیرکی فنی این کشور افزایش یافته است. شرکت راه اندازی دولتی، شرکت صنعت دیوار چین، شروع به فروش پرتاب های تجاری به کشورهای دوست در دهه 1980 کرد، اما این بخش برای نزدیک به چهار دهه تحت کنترل شدید دولتی باقی ماند.

تا سال 2014، تعداد انگشت شماری از شرکت های دولتی به ریاست شرکت علوم و فناوری هوافضای چین (CASC) و شرکت محدود علم و صنعت هوافضای چین (CASIC)، بر تحویل برنامه های فضایی چین نظارت داشتند. اما در سال های نه چندان دور از ورود شی جین پینگ، رهبر کنونی چین، مجموعه ای از اصلاحات مشخص شده در سیاستی به نام سند 60، راه را برای سرمایه های خصوصی و شرکت های تجاری برای ورود به بخش فضایی باز کرد.

کورسیو گفت: «تا سال 2014، 100 درصد فعالیت فضایی [در چین] توسط ایالت انجام می شد. اما حتی پس از آن، برای مدتی مشخص نبود که آیا قرار است تجارتی برای این شرکت های تجاری وجود داشته باشد یا خیر. مشخص نبود که آیا به آنها اجازه دسترسی به سایت های راه اندازی داده می شد یا نه - مشخص نبود چه چیزی به آنها اجازه داده می شد.

دولت، در حالی که می خواست از نوع نوآوری سریعی که در بخش فضای تجاری غرب مشاهده می کند، سود ببرد، کاملاً آماده نبود کنترل در این شرکت های جدید را رها کند، که بسیاری از آنها صرفاً شاخه ای از غول های بزرگ تحت کنترل دولت هستند.

کورسیو می گوید: «بیشتر شرکت های فضایی تجاری که در ابتدا تأسیس شدند، هنوز پیوندهای بسیار قوی با ایالت داشتند. "معمولاً مهندسان CASC بودند که برای کار روی مشکلی مانند وسایل نقلیه پرتاب قابل استفاده مجدد با هم گروه می شدند. آنها می توانستند این کار را با CASC انجام دهند، اما چون CASC بسیار کند حرکت می کند، در عوض یک شرکت تجاری ایجاد می کنند.

CAS Space، که اکثریت آن متعلق به آکادمی علوم چین است، و اسپین آف CASIC به نام ExPace که به ترتیب خانواده موشک های Kinetica و Kuaizhou را توسعه می دهند، نمونه هایی از این شرکت ها هستند.

کنترل دولتی چین بر شرکت های خصوصی فضایی

هاینز گفت که علی رغم تمایل به ظاهر تجاری، اکثر شرکت های فضایی خصوصی در چین «پیوندهای متفاوتی با دولت دارند» و بسیاری از آنها بیشتر بودجه خود را از دولت های مرکزی یا استانی دریافت می کنند.

هاینز گفت: "از آنجایی که هنوز این رابطه بسیار نزدیک با دولت وجود دارد، این ایده وجود دارد که در دوره های زمانی این شرکت ها بسته به شرایط می توانند تحت کنترل دولت قرار گیرند و برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گیرند."

کارشناسان معتقدند که بسیاری از این شرکت ها بخشی از استراتژی همجوشی نظامی-غیر نظامی چین هستند که به دنبال توسعه فناوری های استفاده دوگانه در بخش تجاری هستند تا بعداً به دست ارتش منتقل شوند.

ارتباط مشکوک بین ارتش چین و شرکت های فناوری آن در پشت تحریم های تشدید شده ایالات متحده است که از فروش فناوری و خدمات چینی در بازار ایالات متحده جلوگیری می کند. این تحریم ها به طور قطع به خدماتی که در نهایت توسط شرکت های فضایی تجاری نوپای چین ارائه می شوند نیز گسترش خواهد یافت.

سخن آخر:

 همان طور که در این مقاله مطالعه کردید،چین با تمام ساختار های دولتی موجود در کشورش اقدام به خصوصی سازی نموده است.این کشور متوجه روند کند حرکت شرکت های دولتی شده و با مشاهده رشد و تصاحب بازار توسط شرکت های خصوصی همچون    spaceX   و  planet  صورت گرفته تصمیم دارد تا قبل از تصاحب همه بازار توسط این رقبا،خود را وارد این عرصه و تجارت کند .هرچند با تمام این تلاش ها هنوز روند کندی دارد زیرا موفق به خصوصی سازی کامل نشده و شرکت ها وابسته به دولت هستند.ان شاء الله که ما به موقع اقدام و وارد بازار جهانی شویم. این مقاله بخش دیگری هم دارد که اگر خدا بخواهد، بعدا منتشر خواهد شد.

ادامه مقاله خصوصی سازی صنعت فضایی چین

منابع استفاده شده : via satellite